Spontanea donacemo
Kiu ne longe pripensas, tiu donas pli: Intuiciaj decidoj montriĝas pli grandanimaj - tion montris eksperimentoj kun 2000 partoprenantoj. Spontanea donacemo evidente akcelas la socian kuniĝemon.
Ĉe spontaneaj intuiciaj decidoj la homo estas pli malavara kaj kunlaborema ol post zorgema konsiderado. En la eksperimentoj usonaj esploristoj trovis neniun kazon en kiu iu post iom pli longa pripensado estus aginta pli grandanime ol post rapida decido.
En unua testo po kvar homoj devis ĵeti monon en poton. Ĉiu grupano havis 50 cendojn je dispono. Ĉiuj sciis ke la ludestro duobligos la sumon en la poto kaj elpagos ĝin je egalaj kvotoj al la kvar ludantoj. En tia testo do ĉiuj profitas tiam plej multe se ĉiu donas maksimuman monsumon en la poton.
Malgraŭ tio plej multaj ne donis sian tutan monon en la komunan poton. La esploristoj eltrovis: Kiu decidis ene de malpli ol 10 sekundoj, tiu donis averaĝe ĉirkaŭ 66 procentojn de sia bonhavo, kiu bezonis pli da tempo, tiu donis nur 53 procentojn.
Por ekskludi ke spontaneaj homoj simple ĝenerale estas pli kunlaboremaj, la esploristoj metis la testantojn en plua testo sub artefarita premo. Tiel ankaŭ tiuj devis reagi rapide kiuj en la ĉiutaga vivo estas hezitemaj. Ankaŭ tie la esploristoj observis ke intuicia agado - eĉ se ĝi estis eldevigita sub tempopremo - kondukas al pli da komuna sento.
Aliflanke personoj fariĝis pli egoismaj se ili ricevis tempon por pripensado. En serio de finaj eksperimentoj la esploristoj instrukciis la testantojn jam antaŭ la ludo reagi aŭ spontanee aŭ ĝisfunde pripensi la decidon. Denove la spontanea agado kondukis al malavareco.
La kunteksto inter pliiĝanta decidodaŭro kaj malpliiĝanta preteco konduti kunlaboreme estis konfirmita en pluaj studoj. La esploristoj konkludas el la rezultoj de la eksperimentoj ke necesas raciaj pripensoj por flankenŝovi la unuan kunlaboreman impulson. "Se oni instigas decidantajn homojn decidi tute racie, tio povas konduki al la neintencita kromefiko ke ili agas pli por sia propra utilo."
Interesa artikolo, mi metis ĝin tial en nian retmagazinon KARAPACO-PANORAMO.
ReplyDeleteAmike, Cez!